همچنین روزی;اقامه اولین نماز جمعه امیرالمومنین(عله السلام)

این روز مقارن است با اولین جمعه اى که امیرالمؤمنین(علیه السلام)، بعد از بیعت مردم با ایشان، نماز جمعه خواندند.(1)
___________
1-تقویم شیعه، صفحه 323.

 همچنین روزی;نزول سوره هل اتی

علماى شیعه همه اتفاق نظر دارند که هیجده آیه یا مجموع سوره انسان در حق اهل بیت عصمت، على و فاطمه و حسن و حسین(علیهم السلام) نازل شده، و همگى در کتب تفسیر یا حدیث، روایت مربوط به این آیات را به عنوان یکى از افتخارات و فضائل اهل بیت مى شمارند، در میان اهل سنت این روایت که ذکر خواهد شد از روایات مشهور بلکه متواتر است.
ابن عباس نقل کرده که حسن و حسین(علیهما السلام) مریض شدند، پیامبر(صلى الله علیه وآله) با جماعتى از ایشان عیادت نمودند، مردم عرض کردند: یا ابا الحسن نذر کن، على و فاطمه(علیهما السلام) و فضه کنیز آنها نذر نمودند که اگر هر دو شفا یابند سه روز روزه بگیرند; هر دو خوب شدند على(علیه السلام) از یک یهودى سه صاع جو قرض کرد، فاطمه(علیها السلام) آن را آرد نمود و از یک صاع آن پنج قرص نان پخت و آماده کرد تا با آن افطار کنند، سائلى ایستاد عرض کرد: السّلام علیکم یا اهل بیت محمّد(صلى الله علیه وآله)، مسکینم، به من اطعام دهید، آنها نان خود را به مسکین دادند و با آب افطار نمودند، روز دوم یتیم آمد و روز سوم اسیر، نان خود را به آنها دادند، صبح روز چهارم على(علیه السلام) دست حسنین(علیهما السلام) را گرفت و پیش پیامبر(صلى الله علیه وآله) رفت، حضرت بچه ها را دید که از شدت گرسنگى مى لرزند، فرمود: این حال شما براى من بسیار گران است سپس برخواست و با آنها به خانه فاطمه(علیها السلام) آمد، دید فاطمه(علیها السلام) در محراب عبادت ایستاده در حالى که از شدت گرسنگى چشمهایش به گود نشسته، پیامبر(صلى الله علیه وآله) ناراحت شد، در این هنگام جبرئیل نازل شد و عرض کرد: یا محمد، خداوند با چنین خاندانى به تو تهنیت مى گوید، سپس سوره هل اتى را بر او خواند.(1)
________
1-حوادث الایام، صفحه 307.

 همچنین روزی;خروچ حضرت ابراهیم از آتش

هنگامى که مردم براى برگزارى عید از شهر خارج شده بودند، ابراهیم(علیه السلام) به بتخانه آمد و همه بتها را با تبر، درهم شکست. مردم بعد از مراسم عید نزدیک غروب دسته دسته به شهر باز مى گشتند و براى تجدید عهد به سوى بتخانه مى آمدند، هنگامى که وارد بتخانه شدند، دیدند همه بتها شکسته شده و ابراهیم(علیه السلام) را عامل آن دانستند، به دنبال این جریان ابراهیم(علیه السلام) را به محاکمه کشیدند.
نمرود دستور داد تا ابراهیم(علیه السلام) را بسوزانند، هیزمهاى بسیارى در صحرا جمع نموده و آتش زدند، و ابراهیم(علیه السلام) را با منجنیق به درون آتش پرتاب کردند، جبرئیل(علیه السلام) نزد ابراهیم(علیه السلام) آمد و عرض کرد: آیا حاجتى دارى؟ ابراهیم(علیه السلام) فرمود: به تو نه!! سپس خداودند به آتش دستور داد که اى آتش بر ابراهیم سرد و سالم باش، بعضى از مورخین نوشته اند ابراهیم(علیه السلام) در آن وقت شانزده سال بیشتر نداشت، نمرود از بناى مرتفعى تماشا مى کرد ناگهان با کمال تعجب مشاهده نمود که ابراهیم(علیه السلام) سالم در میان آتش نشسته است.
(بعضى این قضیه را در هجدهم این ماه نوشته اند).(1)
________
1-حوادث الایام، صفحه 308.

شهادت میثم تمار

میثم تمار ده روز قبل از ورود امام حسین(علیه السلام) به کربلا در سال 60 هجرى قمرى به دستور ابن زیاد به شهادت رسید.
وقتى عبیدالله بن زیاد به کوفه آمد مُعرّف را طلبید و از حال میثم جویا شد، معرّف گفت: به حج رفته، ابن زیاد گفت: اگر او را نیاورى ترا به قتل مى رسانم معرّف مهلت خواست و براى استقبال میثم به قاسدیه رفت و در آنجا ماند تا میثم برگشت، سپس او را گرفت و نزد ابن زیاد آورد، وقتى که داخل مجلس شد حاضران گفتند او مقرب ترین مردم نزد على(علیه السلام) است، عبیدالله گفت: تو این جرئت را دارى که اینگونه سخن مى گویى، اکنون از على بیزارى بجوى، میثم فرمود: اگر این کار را انجام ندهم، چه خواهى کرد، گفت به خدا قسم تو را به قتل مى رسانم، میثم فرمود: مولاى من على(علیه السلام)، خبر داده بود که تو مرا به قتل خواهى رساند و با نه نفر دیگر بر در خانه عمر و بن الحریث به دار خواهى کشید.
عبیدالله امر کرد مختار و میثم را به زندان ببرند میثم به مختار گفت تو آزاد خواهى شد ولى مرا این مرد خواهد کشت، سپس مختار را بیرون بردند که بکشند، قاصدى از جانب یزید آمد که مختار را رها کند ولى میثم را بر در خانه عمرو بن الحریث به دار بکشد، عمرو به جاریه خود امر کرد که زیر دار را جاروب کند و بوى خوش بسوزاند، میثم بر سر دار شروع کرد به بیان فضائل اهل بیت(علیهم السلام)، و لعن بنى امیه و آنچه واقع خواهد شد و از انقراض بنى امیه نقل مى فرمود، تا اینکه به ابن زیاد رساندند که این مرد شما را رسوا کرد، آن ملعون امر کرد دهان او را از لجام بریدند که نتواند سخن بگوید، روز سوم ملعونى حربه در دست آمد و گفت: به خدا این حربه را به تو خواهم زد با آنکه روزها روزه هستى و شبها به عبادت حق مشغولى، حربه را به تهى گاه میثم زد که به اندرون رسید، در روز آخر از سوراخهاى بینیش خون روان شد و بر ریش و سینه مبارک جارى گردید و روح مقدسش به عالم بقا پرواز نمود. شهادت میثم ده روز پیش از ورود امام حسین(علیه السلام) به کربلا بود، در شبى 7 نفر از خرما فروشان مخفیانه میثم را بردند و در کنار نهرى دفن نمودند سپس آب بر روى او افکندند تا کسى از محل قبر اطلاع نیابد، بعد از آن مأمورین هرچه تفحص کردند قبر را نیافتند.(1)
________
1-حوادث الایام صفحه 303.

 حوادث ماه ذی الحجه

در چهاردهم ذى الحجّه سال 317 هجرى قمرى قرامطه به سر کردگى ابوطاهر قرمطى وارد مکه شدند و دست تعدى بر مسلمین بردند، بسیارى را در مسجد الحرام کشتند و در چاه زمزم ریختند، جامه کعبه را برداشته و بین خود تقسیم کردند، اموال حاجیان و خانه هاى مکه را غارت کردند و درب کعبه و حجر الاسود را از جا کندند و حجر الاسود را با خود به هَجر بردند که بیش از بیست سال نزد آنها بود. امیر بغداد و عراق پنجاه هزار دینار به آنها داد تا حج الاسود را برگردانند، ولى قبول نکردند، تا اینکه در زمان مطیع للّه در سال 339 هجرى قمرى به دستور عبیداللّه مهدى اسماعیلى حجرالاسود را به مکه برگرداندند.(1)
________
1-وقایع الایام، صفحه 120.

 حوادث ماه ذی الحجه

در چهاردهم ذى الحجة الحرام سال هفتم هجرى قمرى فدک به حضرت زهراء بخشیده شد و حضرت پیامبر(صلى الله علیه وآله) در این بخشش شاهد گرفتند. قول دیگر 15 رجب است.
جبرئیل نازل شد و این آیه را آورد: «و آتِ ذَ الْقُربى حَقَه» «حق خویشاوندان را به آنان بده» پیامبر(صلى الله علیه وآله) پرسید: منظور چه کسانى هستند، و این حق کدام است؟ جبرئیل از طرف خداوند عرضه داشت: فدک را به فاطمه(علیها السلام) عطا کن. پیامبر به حضرت زهراء فرمود: «خداوند فدک را براى پدرت فتح کرد، و چون لشکر اسلام آن را فتح نکرده مخصوص من است. خداوند دستور داده آن را به تو بدهم. از سوى دیگر مهریه مادرت حضرت خدیجه(علیه السلام) بر عهده پدرت مانده و پدرت در قبال مهریه مادرت و به دستور خداوند، فدک را به تو عطا مى کند. آن را براى خود و فرزندانت بردار و مالک آن باش».
حضرت زهراء عرض کرد: تا شما زنده اید بر من و مال من صاحب اختیار هستید». پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: «ترس از آن دارم که نااهلان تصرف نکردن تو را در زمان حیاتم، بهانه اى قرار دهند و بعد از من آن را از تو منع کنند». حضرت صدیقه عرض کرد: آن گونه که صلاح مى دانید عمل کنید. پیامبر(صلى الله علیه وآله) امیرالمؤمنین(علیه السلام) را فرا خواند و فرمود: «سند فدک را به عنوان بخشوده و اعطاى پیامبر بنویس و ثبت کن». على(علیه السلام) آن را نوشت و پیامبر(صلى الله علیه وآله) و اُم ایمن شهادت دادند، سپس پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: اُم ایمن زنى از اهل بهشت است.(1)
________
1-تقویم شیعه، صفحه 304.

 حوادث ماه ذی الحجه:امروز مانندی;واقعه شق القمر 

طبق روایات مشهور، مشرکان نزد رسول خدا(صلى الله علیه وآله) آمدند و گفتند: اگر راست مى گوئى و تو پیامبرى، ماه را براى ما دو نیم کن، فرمود: اگر این کار را انجام دهم، ایمان مى آورید؟ عرض کردند آرى!!
شب چهاردهم ماه بود پیامبر(صلى الله علیه وآله) از پیشگاه پروردگار تقاضا کرد آنچه خواستنه اند به او بدهد ناگهان ماه به دو نیم شد و رسول خدا(صلى الله علیه وآله) آنها را یک یک صدا زد و فرمود: ببینید، خداوند در سوره قمر مى فرماید: «اِقْتَرَبَتِ السّاعَةُ وانْشَقَّ القَمَر واِنْ یَرَوا آیةً یُعْرِضوُا وَ یَقوُلُوا سِحرٌ مُسْتَمِر» یعنى قیامت نزدیک شد و ماه از هم شکافت پیامبر آخر الزمان مبعوث شده و بعث آن، دلیل بر نزدیک شدن قیامت است و ماه به معجره او شکافت ولى کافران هنگامى که نشانه بر صدق دعوت پیامبر(صلى الله علیه وآله) را مى بینند اعراض کرده و مى گویند این سحرى همیشگى است که مکرّر از او سر مى زند.
اکتشافات و مطالعات امروز چنین امرى را نه تنها محال نمى داند بلکه نمونه هاى آنها مشاهده مى شود مثلا پیدایش منظومه هاى شمسى که اول جزء خورشید بودند بعد جدا شدند و نیز شهابها، سنگهاى آسمانى هستند که از کرات جدا مى شوند، این دلیل متقن است که در اجرام آسمانى جدا شدن امکان پذیر است.(1)
________
1-حوادث الایام، صفحه 290.

غسل 

به گفته مرحوم «علاّمه مجلسى»(رحمه الله)، غسل در این روز سنّت مؤکّد است تا آنجا که بعضى از علما آن را واجب دانسته اند.(1)
________
1-مفاتیح نوین، صفحه 860.

علت نام گذارى
حجّه با کسر حا اسمى است از حجّ به معنى قصد، چون یکى از ماهاى حرام بود، مردم جنگ را ترک و قصد طواف کعبه یعنى خانه خدا مى کردند و به این جهت این ماه را ذو الحجّه نامیدند.(1)

اعمال مشترک اول هر ماه
1ـ دعا
در زمان دیدن هلال خواندن دعاى هلال وارد شده است و أقلّش آن است که سه مرتبه بگوید اللّهُ اَکْبَر و سه مرتبه لا إلهَ الَّا الْلّه و سپس بگوید: اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى أذْهَبَ شَهْرَ کَذا وَ جاءَ بِشَهْرِ کَذا. بهترین دعاى زمان رؤیت هلال دعاى 43 «صحیفه سجّادیه» است.(2)

2ـ قرآن
خواندن هفت مرتبه سوره «حمد».(3)

3ـ روزه
از أمورى که بر آن تأکید شده، سه روز روزه گرفتن در هر ماه است. مرحوم «علّامه مجلسى»(رحمه الله) در «زادالمعاد» مى گوید: مطابق مشهور، این سه روز، پنجشنبه اوّل ماه و پنجشنبه آخر ماه و چهارشنبه اوّل از دهه وسط ماه است.(4)

4ـ نماز
شب اوّل ماه: دو رکعت نماز بجا آورد، به این نحو که: در هر رکعت پس از سوره «حمد» سوره «انعام» را بخواند سپس از خداوند متعال بخواهد که او را از هر ترسى و هر دردى ایمن گرداند.
روز اوّل ماه: خواندن نماز اوّل ماه که آن دو رکعت است، در رکعت اوّل بعد از «حمد» سى مرتبه سوره «توحید» و در رکعت دوّم بعد از «حمد» سى مرتبه سوره «قدر» بخواند و بعد از نماز صدقه اى در راه خدا بدهد; هر کس چنین کند، سلامت خود را در آن ماه از خداوند متعال گرفته است.(5)

اعمال مشترک دهه اوّل ذى الحجة
1ـ نماز
امام صادق(علیه السلام) مى فرماید: پدرم حضرت امام باقر(علیه السلام) به من فرمود: پسرم! در دهه نخست از ماه ذى الحجّه، هر شب میان نماز مغرب و عشا این دو رکعت نماز را ترک مکن:
در هر رکعت سوره حمد و سوره توحید را مى خوانى، پس از آن این آیه (آیه 142 سوره اعراف) را مى خوانى:
وَ واعَدْنا مُوسى ثَلاثینَ لَیْلَةً، وَ أَتْمَمْناها بَعَشْر، فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعینَ لَیْلَةً، وَ قالَ مُوسى لاَِخیهِ هارُونَ اخْلُفْنى فى قَوْمى، وَ أَصْلِـحْ وَلا تَتَّبِعْ سَبیـلَ الْمُفْسِـدینَ.
اگر چنین کنى، در ثواب حاجیان، و اعمال حجّ آنها شریک مى شوى.(6)

2ـ روزه
روزه گرفتن در نُه روز اوّل. در روایتى از امام موسى کاظم(علیه السلام) نقل شده است که هر کس نُه روز اوّل ذى الحجّه را روزه بدارد، خداوند ثواب روزه تمام عمر را براى او مى نویسد.(7)

3ـ دعا
1) ابوحمزه ثمالى از امام صادق(علیه السلام) نقل کرده است که آن حضرت، از روز اوّل تا عصر روز عرفه، پس از نماز صبح و قبل از نماز مغرب این دعا را مى خواند:
اَللّـهُمَّ هذِهِ الاَْیّامُ الَّتى فَضَّلْتَها عَلَى الاَْیّامِ وَشَرَّفْتَها، وَ قَدْ بَلَّغْتَنیها بِمَنِّکَ وَرَحْمَتِکَ، فَاَنْزِلْ عَلَیْنا مِنْ بَرَکاتِکَ، وَاَوْسِعْ عَلَیْنا فیها مِنْ نَعْمآئِکَ،...الخ.(8)
2) آن پنج دعایى را بخواند که به فرموده امام باقر(علیه السلام) خداوند آن را بوسیله جبرئیل براى حضرت عیسى(علیه السلام) هدیه فرستاد، تا در ایّام این دهه، آنها را بخواند. آن پنج دعا چنین است:
(1) اَشْهَدُ اَنْ لااِلهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ، بِیَدِهِ الْخَیْرُ، وَهُوَ عَلى کُلِّ شَىْء قَدیرٌ.
(2) اَشْهَدُ اَنْ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ،...الخ.
سپس حضرت عیسى(علیه السلام)پاداش فراوانى را براى صد مرتبه خواندنِ این پنج دعا ذکر فرمود.
مرحوم «علاّمه مجلسى» فرمود: اگر کسى هر روز هر یک از این پنج دعا را ده مرتبه بخواند (که در مدّت ده روز هر کدام را صد مرتبه خوانده است) به روایت عمل کرده. البتّه اگر هر روز هر دعایى را صد مرتبه بخواند بهتر است.(9)
3) در هر روز از این دهه، این تهلیلات ( لا اله إلاّ اللّه) را که از امیر مؤمنان(علیه السلام) نقل شده است بخواند و اگر روزى ده مرتبه بخواند بهتر است:
لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الّلَیالى وَالدُّهُورِ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ اَمْواجِ الْبُحُورِ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ وَ رَحْمَتُهُ خَیْرٌ مِمّا یَجْمَعُونَ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الشَّوْکِ وَالشَّجَرِ،...الخ.(10)
________
1-حوادث الایام، صفحه 7.
2-وقایع الایّام، صغحه 11.
3-مفاتیح نوین، صفحه 579.
4-مفاتیح نوین، صفحه 580.
5-مفاتیح نوین، صفحه 579.
6-مفاتیح نوین، صفحه 812.
7-مفاتیح نوین، صفحه 813.
8-مفاتیح نوین، صفحه 813.
9-مفاتیح نوین، صفحه 815.
10-مفاتیح نوین، صفحه 816.